Naa ndi nnyi Vhamusanda vho fanelaho?

Tshiṱori nga: Kaizer Nengovhela. Ṱhalutshedzo nga: Khathutshelo Raliphaswa

Hu na khuḓano nga ha vhuhosi kha kusi kwa Phiphidi vhukati ha muṱa wa musanda na muṅwe wa vharangaphanḓa vha lushaka lwa haTshivhase, Mailausumbwa Vho Kennedy Tshivhase. Nga Mugivhela ḽa wa fumbili-sumbe Lambamai, Vho Tshivhase vho furalela ndaela ibvaho khothe khathulo vho bvela phanḓa nau vhea Vhamusanda tshiduloni kha kusi kwa Phiphidi.

Nndwa ya vhurangaphanḓa ndi ine i na minwaha i khou lwiwa. Nga ḽa rathi Lambamai ṅwaha uno, Vho Takalani Dion Tshivhase vho ḓadza mativha a Phiphidi. Izwi zwovha zwi khou tevhela u fhedza minwaha miṋa muvhundu uyo usina murangaphanḓa wa sialala. Murangaphanḓa avho vho ṋeiwa dzina ḽiswa ḽa “Mphathiseni Dumbutshena” vhe na Khadzi yavho, Vho Ndihone Tshimangadzo Tshivhase.

U ḓadzwa mativha uho zwingo takadza Mailausumbwa Kennedy Tshivhase. Vho ḓou bvisa Vhamusanda Mphathiseni Dumbutshena kha tshidulo tshavho vha ḓivhadza zwauri murangaphanḓa muswa vha ḓo tiiwa nga ḓuvha ḽa u awela ḽa  27 Lambamai ngei Phiphidi. Kha nyambedzano, vho amba zwauri muṱa wa musanda wa Tshivhase avha vhoni Vho Takalani sa murangaphanḓa wa sialala. “Vho ḓadza mativha zwi songo fanela vhudzuloni ha mukomana wavho, vhane vhavha muḽaifa o fanelaho wa Phiphidi.” Izwi ndi ngauri Vho Takalani Dion Tshivhase a vhango bebwa nga mufumakadzi wa dzekiso hone zworalo avhango fanela u tiiwa sa murangaphanḓa wa sialala.

Musi vha muṱa wa musanda wa Phiphidi vha tshi limuwa zwauri Mailausumbwa vha ḓo bvela phanḓa na vhuṱambo ha u vhea Vhamusanda muswa, vho ḓou dzhia maga a uya khothe khulwane u thusiwa.

Nga Lavhuna ḽa fumbili-ṱhanu Lambamai, muhaṱuli AML Phathudi vho ima na khumbelo ya tshihaḓu ye ya ḓiswa nga Vho Tshimangadzo Tshivhase. Vho amba zwauri vhathu avho vha sumbe (hu tshi katelwa na Mailausumbwa na khoro ya musanda wa Tshivhase) vha songo ita vhuṱambo hu saathu u tandululwa khuḓano iyi nga ḽa rathi Shundunthule. Zwidodombedzwa nga vhuḓalo zwovha zwi sa athu u bviselwa khagala nga tshifhinga tshau ṅwalwa ha tshiṱori itshi, fhedzi hu tendwa zwauri ndi nga ha nndwa ya vhuhosi ha Phiphidi.

Nga Lavhuṱanu ḽa fumbili Lambamai, ho ḓou ḓiswa khumbelo ya muṱa wa musanda wa Denga Tshivhase, he ha ṅwaliwa Vho Tshimangadzo Tshivhase na Takalani Dion Tshivhase sa ṱhanzi ya vhuvhili na wavhuraru. Vhafhinduleli hu katelwa Midiyavhathu Kennedy Tshivhase. Mulandu uyo wo pfiwa phanḓa ha muhaṱuli mufareli Vho Sisinyana Mthimkhulu, fhedzi vha u thudzela kule ngauri wovha usi wa tshihaḓu.

Naho hovha na ndayo iyo ye ya bviswa nga muhaṱuli Vho Phathudi nga ḽa fumbili-ṱhanu, vhuṱambo ha u vhea Vhamusanda muswa nga ḽa fumbili-sumbe ho ḓou bvela phanḓa. Vho Mpho Tshivhase vho vheiwa sa murangaphanḓa wa sialala muswa ha Phiphidi, hone vha ṋeiwa dzina ḽiswa na vhuimo ha Vhamusanda Vho Raluswielo.

Muṅwe wa vhadzulapo vhe vha hana u bulwa dzina, vho amba zwauri vhuṱambo u oho dzudzanyiwa husina u dzudzanyea kana uvha zwithu zwire nga ngona. Zwi tshi thoma, zwovha zwi khou fanela u farelwa musanda, fhedzi nga murahu hau sumbedzwa ndayo, vhathu avho vho ḓou takuwa vha ṱuwa, vhuṱambo ha ḓou farelwa mune hatanzwa hone dzigoloi.  

Mudzulapo uyo vho amba zwauri vhadzulapo vha Phiphidi vhovha vho akhamala nga ha zwe zwavha zwi khou itea. Mavharivhari ari Mailausumbwa vho furalela lutamo lwa muṱa wa musanda wa Phiphidi vha ita zwe vhavha vha khou takalela u ita zwone.

Vhomakhadzi Ndihone Tshimangadzo Tshivhase vho amba zwauri avha ṱodi u fhindula nga ha fhungo iḽi, hone mafhungo aya hango fanela u ambiwa ngahao na vhoramafhungo kana u tandululwa khothe. Vhari hu fanela u tevhedzwa maitiela o teaho, hone zwi fanela u dzudzanyiwa kha guvhangano ḽa miraḓo yamuta  wamusanda vho teaho. Vhari ahuna Vhamusanda muswa vho tiiwaho, sa izwi izwi hu vhudifhinduleli ha muṱa wa musanda.

Vho bvela phanḓa nau amba zwauri, uya nga sialala ya Vhavenda, vhuhosi ndi mafhungo a muta, hone Khosi ndi vhone mulangi wa mafhungo ayo. Musi Khosi i tshi dzama,  zwoṱhe zwi vhuya kha muṱa. “U dadziwa mativha zwi sala zwandani zwa muṱa wa musanda,” vha amba.

Vhomakhadzi vho hana zwauri Vho Takalani a vhango bebiwa nga mufumakadzi vha dzekiso. Vhari vha ḓo zwi itela khaedu zwau vhewa ha Vho Mpho sa Vhamusanda ngei khothe khulwane ya Ṱhohoyanḓou.

Date:07 May 2024

By: Kaizer Nengovhela

Kaizer Nengovhela started writing stories for Limpopo Mirror in 2000. Prior to that he had a five year stint at Phala-Phala FM as sports presenter. In 2005 Kaizer received an award from the province's premier as Best Sports Presenter. The same year he was also nominated as Best Sports Reporter by the Makhado Municipality. Kaizer was awarded the Mathatha Tsedu award in 2014.

Read: 134